"Marché sur Mars", (Mars'a Yolculuk)
Comic Spiegel #14 (1986)
Tung metall #01 (1987)
Heavy Metal v11 #04 (1988)
"Les Robots se rebiffent", (Robotlar Başkaldırıyor)
Astrapi #90/91 (1982)
Heavy Metal v12 #02 (1988)
"Fouchtrax et Deville"
Yazan: Marc Voline
Metal Hurlant #79bis (1982)
"Vacances sur Proxima" (Proxima'da Tatil)
Astrapi #116 (1983)
Robbedoes Weekblad #2403 (1984)
Fransızca (Belçika): Adolphus Claar, Magic Strip (Ocak.1983)
İspanyolca: Los álbumes de Cairo #7 Adolphus Claar NORMA Editorial, (1984)
Almanca: Adolphus Claar Reiner-Feest-Verlag (Haziran.1986)
Metal Hurlant #3 Editorial Nueva Frontera (1981)
Heavy Metal Magazine #v8#07 (1984)
Pulserande metal #01 (1984)
Schwermetall #056 (1984)
Yves Chaland, 70'lerin ve 80'lerin en umut verici çizgiroman müelliflerinden biriydi. Serge Clerc, Ted Benoit ve Luc Cornillon ile birlikte “Metal Hurlant” dergisinin ikinci neslinin bir parçasıydı ve Hollandalı Joost Swarte'nin 1977'de 'Netçizgi' olarak adlandırdı tarzın geliştirilmesi ve yenilenmesi sürecine katıldı. Netçizgi, modası geçmiş, karmaşık olmayan ve çocuk-genç yönelimli bir tür çizgiromanla ilişkilendirildiği için birçok kişi tarafından sert bir şekilde saldırıya uğradı. Yves Chaland, çizgi romanlardan Fransız-Belçika klasisizminin unsurlarını alarak ve onlara saygı duyarken insani değerlerinin tersine çevrilmesi önerisinde bulunarak çizgi romanlarda postmodernizmi geliştirmenin, mevcut, ilerleyen postmodernizmin muazzam değerini fark eden ve bugün bu farkı yaratan kişiydi.
Chaland, bir yanda Tenten'in hümanizmi ya da Spiru'nun izci ruhu ile diğer yanda bunların çizildikleri tarz arasında bir fark olduğunu anlamıştı. Bu ikisi mutlak ilişkili değildi. Açık ve aydınlık bir çizgi, ahlaki doğruluk ve idealizmin ayrıntılı bir mesajını taşımak zorunda değildi. Çizginin sadeleştirilmesine, siyah alanların sınırlandırılmasına ve düz bakış açılarına dayanan bir grafik stili benimsemek istemesi gerçeğiyle Chaland, geleneksel olarak onunla ilgili kavramsal bir hayal gücüne bağlı kalmak zorunda hissetmedi. Netçizgi, olgunlaşmayı ve başka bir şeye geçmeyi bekleyen genç okuyuculara yönelik tasarlanmış bir çizgiroman gettosu olmak zorunda değildi.
Böylece, 1980'de, "Metal Hurlant" da Chaland'ın bu ikilem için kişisel çözümünü önerdiği bir dizi ortaya çıkıyor. "Bob Fish”, önceden kötü bir şekilde evlenmiş gibi görünen net çizgi, tür ve estetiğin estetiğine sahip, haşlanmış bir dedektif çizgi romandı. Ne de olsa, sanatsal bir bakış açısından, polisiye hikayeleri her zaman net çizginin tersi olan ışık gölgesinin önemi ile karakterize edilmiştir. "Bob Fish"in şiddeti, alaycılığı ve ahlaki muğlaklığı Hergé, Franquin veya Edgar P. Jacobs'ı skandallara boğardı ama Chaland onunla birlikte, bu estetik okulunun yaş, ideoloji veya ahlak koşullandırmasından bağımsız olarak yetişkin çizgi romanlarına uyarlanabileceğini gösterebildi.
“Adolphus Claar” ise 1982'de bilimkurgu alanında benzer bir adım attı ama tam tersi yönde. 1970'lerin ortalarından beri “Metal Hurlant”ı yönlendiren bilim kurgu, kavramsal ve grafiksel açıdan son derece iddialıydı. Galaktik kahramanlar, ütopik gelecekler, iç açıcı maceralar ve temiz, doğrusal hikayeler geride kaldı. Moebius, Druillet veya Caza gibi yazarlar psikodelik, gerçeküstü, karanlık ve deneysel çizgiromanları tercih ettiler. İlave olarak Chaland bir kez daha bugüne ve bu çizgiromanların geçtiği geleceğe karşı yüzüyor, en basit, en popüler ve iyimser kolektif hayal gücünden, 1945 ve 1965 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkan Atom Punk tarzında modellenmiş bir gelecek. Uzay Çağı saplantısının bir sonucu olarak ve gelecekteki teknolojiye yönelik iyimserlik ve Sovyetler Birliği ile nükleer savaş korkusuyla eşit oranda beslendi. Hızı simgeleyen zarif hatlar ve parlak malzemeler, binalardan arabalara, oyuncaklardan elbiselere, "Barbarella" gibi filmlerden "The Jetsons" gibi dizilere kadar her şeyi süsledi.
70'lerde bu, her halükarda, diğer yazarların hayal ettiği apokaliptik veya karanlık garip distopik gelecekle çelişen "eski" bir tarzdı, Adolphus Claar, robotların en tatsız işleri üstlendiği, tatillerin tadını çıkarmak için başka gezegenlere seyahat edebilinen ve yaşam beklentisi yüzlerce yılla ölçülen, teknolojik olarak ütopik bir 2060'ta yaşıyor... Ancak, her şey mükemmel değil ve Adolphus, teknolojinin sağladığı konfor ve bütün avantajlardan yararlanırken, bizim 21. yüzyılda yaşadığımız sıkıntıların aynısını yaşıyor: bir iş gezisinden döndüğünde bavulu, polisten daha iyi organize olan ve en az polis kadar yasal olan Patentli Hırsızlar Derneği tarafından çalınıyor, roket helikopteriyle çok hızlı uçtuğu için bir devriye tarafından para cezasına çarptırılıyor, geri dönüşüm hizmeti şirketindeki robotlar greve gidiyor.
Bu kısa koleksiyonda, Chaland'ın çizimindeki temiz ve samimi çizgi ile anlattığı karanlık masallar arasındaki ikiliği en iyi gösteren bölüm, Marc Voline tarafından yazılan “Fouchtrax ve Deville”. Jean de La Fontaine'in masalı “Le Rat de ville et le Rat des champs”den esinlenmiş, robotlara uyarlanan tarla faresi ve şehir faresinin klasik hikayesidir. Bir tarla robotu, sofistike zengin kuzeninin desteğiyle büyük şehirde yolunu bulmaya çalışmak için ailesinden ayrılır. Ancak kaba tavırları olan modası geçmiş bir model olarak, bir iş bulamaz ve yeraltı dünyasının ahlaksızlığına ve çöküşüne düşmeden önce birçok aşağılanmadan geçmesi gerekiyor. Korkunç bir hikaye ama Chaland'ın neşeli tarzı sayesinde hazmı kolay.
"Adolphus Claar" (değişik uzunlukta sadece dört hikayeden oluşur), var olmayan karmaşıklıkları aramak zorunda olmadığınız hafif ve eğlenceli çizgiöykülerdir. Kahramanı, anekdotlardan biraz daha fazlası olan anlatılar geliştirmek için sadece bir bahane, mesleği ve biraz huysuz karakteri dışında hakkında çok az şey bildiğimiz veya hiçbir şey bilmediğimiz bir karakter: ne geçmişi, ne çevresi, ne de kimliği. O bir kahraman ya da toplumun önde gelen bir vatandaşı değil, okuyucuya çizgiromanın asıl kancası olan bir gelecek için rehberlik eden oldukça sıradan biri. Ve büyük bir oyun tahtasını andıran bir tasarım sergilemesi, bugün retro-fütüristik diyebileceğimiz formlarla göze hitab eden bir tema parkı.
Yukarıda sözü edilen netçizginin doğrulanmasıyla ilgili olarak bugün o zamanki kadar çığır açıcı olmayabilir, ancak yine de kendi tarzında parlak, orijinal, çılgın bir okuma, hem ince hem de keskin bir mizahla nostaljiyi modernlikle birleştiren kusursuz ve zarif grafik çaba. Ve hepsinden önemlisi, yaratılışından bu yana geçen kırk yıla rağmen kesinlikle güncelliğini koruyan bir çizgi roman olması, onu türün bir klasiği olarak ayıran erdemlerden biridir. Adolphus Claar, Fransız-Belçika çizgi roman geleneğini ve bilimkurgunun kendisini zekice ele alıp güncellemesiyle, bugün kesinlikle okunuyor ve önümüzdeki yıllar içinde de keyifle okunmaya devam edecek.
* universodecienciaficcion.blogspot.com'dan çevrilmiştir.
Kitapta yer almayan ama benim sonuna eklediğim Atomax, Adolphus Claar'ın ilk mini öyküsü olarak 1981 yılında Metal Hurlant #61'de yayınlanmış olması sebebiyle aslında dizinin öncüsü olma özelliğine sahiptir. Okuduğunuzda göreceğiniz gibi, modernist ahlâka 2060^lardan atılan abartılı ama şık bir tokat niteliğinde olup yukardaki yazıyı tamamen destekler niteliktedir.
ST.
