1 Nisan 2025 Salı

Paul Foran - Gölün Gizemi


Yazan?: Gil (José Ramon Larraz)
Senaryo: Miguel Cusso
Çizen: Montero (Jesus Blasco)
Çeviri: SToktan
Ön baskı: Spirou #1591-#1602 /1968
1. baskı: Dupuis
Paul Foran #3 – "Le mystère du lac" /1978
Rolf Karsten #3 - "Het Raadsel Van Het Meer" /1978
"O mistério do lago", Mundo de Aventuras #72 /1975

Spiru Dergide yayınlanan ilk Foran hikâyesi olan Gölün Gizemi, on sene sonra 'her neden ise' serinin 3. kitabı olmuştu. Bu çeviri sırasında 25. sayfadaki bir panelde bahsi geçen 'bomba' ise bu sayıdaki asıl 'tuhaflık' oldu. "Bu da nerden çıktı, bir şey mi atladım" derken Spiru önbaskısına göz atmak kaçınılmaz olunca bir de baktım ki, Spiru dergi #1595'deki sonsayfa B panosu ile #1596'daki ilk sayfa A panosu Dupuis baskımızın bu 3. sayısında yine 'her neden ise' devre dışı bırakılmış ve söz konusu bomba da tam olarak orada yer alıyor. Hâl böyle olunca, bu iki sayfayı da çevirimizin uygun yerine tıkamak farz oldu tabi... meraklısı için.

2 Mart 2025 Pazar

Eva - Comès

Yazan, çizen: Didier Comès,
Çeviren: SToktan,
Ön baskı: (A suivre) #72-78 / 1984,
İlk baskı: Casterman / 1985





Her şey o akşam Neige'in arabasının bozulmasıyla başlıyor. Etraftaki tek ev de tuhaf ikizler Yves ve Eva'nın evidir. Tamirciyi beklerken, Neige yavaş yavaş erkek ve kız kardeşleri birbirine bağlayan gergin ilişkinin içine çekilir. Comès bizi otomatların ve ağza alınmayacak fantezilerin doldurduğu

gerçeküstü bir dünyaya götürüyor ve aile sırlarının ağırlığına dair dokunaklı ve sıkıntılı bir vizyon sunuyor. Hitchcockvari bu evren, siyah beyaz çizgiromanın ustalarından birinin elinden çıkma.

DIDIER COMÈS, 'derin adam' dediğiniz şeydir. Zengin bir iç yaşamı olan ve öykülerinde kendi içindekileri aşan bir insan. Yapmak istediği işi yapmaya, ilgisini çeken şeyleri anlatmaya karar verdiğinde zor bir kumar oynadı ve kazandı: Mesleği ve bağlılığı gereği bir çizgiroman sanatçısı ve müzisyen olan Comès, kendini bize sakin, cana yakın bir adam, insanlık durumunun keskin bir gözlemcisi olarak gösteriyor.

COMÈS, 1942 yılında Almanya sınırına birkaç kilometre uzaklıktaki küçük bir Belçika köyü olan Sourbrodt'ta doğdu. Gür sakallı, dağınık saçlı, gözlüklerinin ardında hayat dolu gözleri ve sakalının siyahlığıyla çerçevelenmiş bir gülümsemesi olan bir adamı gösteren fotoğraflarını hatırladım. O canlı bakış hala orada, ama saçlarını kesmiş ve sakalına bakım yapmış. Fotoğraflardan Didier Comès hakkında bir fikir edinmiştim. Onu bir peygamber, çizgi romanı kurtarmak için gelen bir mesih gibi hayal ettim, Ardenas'taki çiftlik evinin gözetleme kulesinden dünyayı gözlemleyen bir münzevi gibi. Sessiz, gözlemci, içsel deneyimler açısından zengin ve büyük bir sevecenliğe sahip bir adam...

E. Abuli

16 Şubat 2025 Pazar

Kopyacı olmuş pop art yıldızı! -2

Roy Lichtenstein'ın bir diğer pahalı kopyalama ürünü: Üstte Lichtenstein'in eseri(!), "I Can See the Whole Room!.. and There's Nobody in it!" (Bütün Odayı Görebiliyorum!.. ve İçerde Kimse Yok!). Altında ilham kaynağı, William Overgard'a ait olan, 1961 tarihli "Steve Roper" adlı pazar çizgibandının orijinal son paneli. Onun sağında ise Christie's müzayede salonunun satış ile ilgili kaydı: 43.202.500 $...

William Overgard (1926-1990), romanlar, senaryolar, animasyonlar ve Steve Roper ve Mike Nomad ve Rudy gibi çizgiromanları da dahil olmak üzere çeşitli eserlere imza atmış Amerikalı bir çizer ve yazardı.


"Bir çizer olarak, pop art hakkındaki makalenizde Roy Lichtenstein'ın çizgiromanlar hakkındaki yorumlarıyla ilgilendim. Söylediği gibi, bunları birebir kopyalamasa da, Lichtenstein'ın şu anda Guggenheim'da sergilenen resmi, 6 Ağustos 1961 tarihli Steve Roper Pazar sayfamın son paneline oldukça yakın.
Çok gurur verici... Sanırım?"

William Overgard.

*Üstad nezaketi elden bırakmadan ince ince alay ediyor. Acı bir durum.

Bu da, ART JOURNAL Vol. 28, No. 2, Winter (1968-1969)'da yayınlanan Albert Boime adlı sözde sanat eleştirmeni şahsın aynı pişkin utanmazlık seviyesindeki "Roy Lichtenstein and the Comic Strip" adlı makalesinden bu resimle ilgili alıntı:
"... Lichtenstein'ın çizgi romanları temel alan çalışmalarında kompozisyon yapısındaki en önemli unsur balondur. Bu özelliğin her durumda ortaya çıkması, orijinal panelin ayrılmaz bir parçası olarak sanatçının zihnindeki önemini gösterir. Resimlerin başlıklarının her zaman balon diyaloğundan türetilmiş olması da dikkat çekicidir. Lichtenstein için resmin etkinliği balonun varlığını gerektirir. Örneğin, Steve Roper panelinin uyarlaması I Can See the Whole Room and There's Nobody In It! balonu kompozisyonda birleştirici bir unsur olarak kullanır. Balon, resmin genişliğini genişleterek orijinal panelde tamamen eksik olan bir denge sağlıyor. Dahası, Lichtenstein'ın balonunun konturları, eser boyunca tekrar eden ve ona ritmik bir bütünlük kazandıran bir dizi birbirinden uzaklaşan eğri oluşturur. Bu özellik, üst üste binen gözetleme deliği kapağında, konuşmacının ağzında ve parmağının eklem yerlerinde tekrarlanır. Belki de en belirgin olanı balonun en sağında ve gözetleme deliği ile kapağının dış kenarlarında bulunan paralel yaylardır. Orijinal panelde bulunmayan bu kıvrımların sanatçının kompozisyon amacının temelini oluşturduğuna şüphe yoktur."

2 Şubat 2025 Pazar

Gil Jourdan #04


"Les cargos du crépuscule"
Yazıp çizen: Maurice Tillieux
Çeviren: SToktan
Ön baskı: Journal Spirou #1113-#1137 /1959
1. baskı: Dupuis /1961


Ağustos 1959'dan Ocak 1960'a kadar Spirou'da yayınlanan Les cargos du crépuscule, Tillieux'nün sanatında en yüksek noktaya işaret ediyordu.
Koca burun tarzı grafikle başlayan üslup, albüm boyunca dramatik ivmeye uygun olarak yarı gerçekçiliğe doğru evrilir. Tillieux üsluptaki bu değişimi Charles Dupuis'nin baskısıyla açıklıyor. Franquin'in tarzına takıntılı olan yayıncı, çizerlerine bu tarzdan ilham almalarını şiddetle tavsiye ederdi. "Ben büyük hayranlık duyduğum Hergé'nin tarzına daha yakındım. Bu yüzden karakterlerim yarı gerçekçiydi, özellikle de oranlara saygı duyuyordum ve Franquin'in yaptığı gibi onları indirgemek ve karikatür tarzında çalışmak zorunda kaldım. Crouton iyiydi, Yusufçuk (Libellule) zaten daha zordu, ama Gil Jourdan'a gelince, her zaman bir boşluk vardı!"
Tillieux'nün gerçekçi mizacının kendini en özgürce ifade ettiği alan mekanik makinelerin tasviridir.
Gil Jourdan'ın önceki albümlerinde eski bir Ford uçurumdan düştü, bir Frégate ağaca çarptı, bir Facel Vega ve bir Dauphine dalgalar tarafından sürüklendi, ancak Tillieux buruşuk metal için ilk yavaş valsine Les cargos du crépuscule'de başladı. Dört Art arda dört sayfa boyunca çizer, bir Caterpillar buldozerini ateşe vermeden önce bir Berliet kamyonu ile bir Peugeot 203 arasında tam bir kargaşaya neden oluyor. Evinin yakınında yapım aşamasında olan bir otoyol ise, ona hafriyat makinelerinin modellerini sağlamıştır. Alacakaranlıkta rıhtımın kıyılarında geçen yedi sayfalık final sekansında da özel mekan keşiflerinden yararlanılır. "Tam olarak neye benzediğini hatırlayamıyordum, bu yüzden oraya tekrar gittim. Bunu yapmak zorundaydım.
Eğer çok spesifik bir yer söz konususa, orayı bilen insanların o yeri tanıyabilmesi gerekir." Bu inandırıcılık kaygısının ötesinde, ortaya çıkan benzersiz bir dünya görüşüdür. Karanlık bir ara sokak, eskimiş bir çatı, bir su birikintisi, parlak bir kaldırım, gecenin içindeki bir ışık, çizerin kaleminin bir ruh hali oluşturması, bir atmosfer yaratması için gereken tek şeydir. Bu açıdan, mizahının ötesinde, Tillieux grafiksel olarak çizgiromanın Simenon'u olarak öne çıkar. Belki de "Belçika çok yağmur yağan bir ülke" olduğu içindir.
José-Louis BOCQUET

19 Ocak 2025 Pazar

Sesler - BAGGI

1 / 10
Sayfa 1


"Rumori" Splatter # 20, Acme Comics (Şubat 1991)
Yazan, çizen: Alessandro Baggi
Çeviren: SToktan

1 Ocak 2025 Çarşamba

Paul Foran - Gorilin Gölgesi


Yazan?: Gil (José Ramon Larraz)
Senaryo: Miguel Cusso
Çizen: Jordi (Jordi Bernet)
Ön baskı: Spirou #1923-#1936 /1975
1. baskı: Dupuis
Paul Foran #2 – "L'Ombre Du Gorille" /1977
Rolf Karsten #2 - "De Schim Van De Gorilla" /1977
"A sombra do gorila", Mundo de Aventuras #262 /1975
"Ricatto alla Terra", Corrierboy #40 - #42 /1978

Paul Foran, bilim ve eylem adamının tam arketipidir. Uzun, ince, atletik yapılı, güçlü çeneli bu adam kendisini her türlü paranormal gizemle karşı karşıya bulacak.

Maceraları sırasında çılgın bilginler ve düşmüş aristokratlar, bu saygın bilimciye karşı bir araya gelecek. Karşılaşması gereken zorluklara rağmen Foran, bilimsel eğitimi sayesinde bir araştırmacı olarak yoluna çıkacak tuzakların üstesinden gelmeyi başaracaktır.

Bir yanıyla Indiana Jones, diğer yanıyla James Bond ("Mon nom est Foran, Paul Foran... " dördüncü kitapta mevcut) ve benzeri havalı bu karakter erken bilimin emperyalist sömürgeci yağmacılıkla karıştığı kültürün izlerini bünyesinde barındıran çocukluğuma dayanan hayranlıkla izlediğimiz filmleri çağrıştırması nedeniyle olsa gerek, çekiciliğini hâlâ koruyor.

Daha önce de tanıttığım bu serüven dizisi hayata geçirilme süreci boyunca çok çeşitli karışıklıklara sahne olmuş bir yapım. Daha başlangıçta Spiru konseptine pek oturmamasına rağmen 1968-1979 yılları arasına yayılan on hikâye olarak yoluna devam ederken 1976-79 arasında yılda bir kitap olarak ama mantığını hiç anlamadığım farklı bir sıralamayla ve yalnızca 4 tanesi yine Dupuis tarafından albümleştirilen dizinin Spiru sıralamasına göre ilk üç hikâyesi Montero, sonraki 6'sı Jordi, sonuncusu ise Watman elinden çıkma idi. Bu ikinci kitap da aslında dizinin sekizinci hikâyesi.

Tabi işi biraz daha garipleştiren bir diğer konu da bu üç ismin üçünün de mahlâslardan ibaret olmasıydı. Özellikle ilk ikisi (Montero, Jésus Blasco ve Jordi, Jordi Bernet) usta çizerler olan bu üçlü İspanyol sanatçılardı.

Zaman zaman Fransız ustalarda da rastlanan bu mahlâs kullanma meselesi, İspanyollarda, özellikle yurtdışı işlerinde sıkça başvurulan bir yöntemdi. Bunu biraz açmak gerekirse, o gün de bu gün de, çizgiroman işi, ne kadar üstad olursanız olun sizi zengin edecek bir meslek hiç olmamıştı. Hâl böyleyken, geçinebilmek için pek çok usta bağlı ya da anlaşmalı çalıştıkları yayın kuruluşları dışında da bolca iş yapmak zorundaydılar. İşte bu noktada mahlâslar kullanışlı araçlar haline geliyorlardı. Muhtemelen vergi sorununa da bir çare olarak.

İlk kitaba yaptığım sunumda yer alan yazar Gil,(nam-ı diğer: Watman) asıl adıyla José Ramon Larraz hakkındaki Bernet'in de dilinden aktardıklarımı da hatırlarsak bu kargaşaya rağmen bu dizinin ortaya çıkarılabilmiş olması bir başarı hikâyesi de sayılabilir bence.

Hikâyeden tuhaflıklar:
Konuk olduğu
şatoda yatağının başucundaki komodine kendi fotografını koyacak kadar narsist güzel sekreterimiz. Bu gizem unutulmuş
olacak ki, bir çözüme ulaştırılmıyor... yoksa anlayışımıza bırakılıyor mu desek?
Bernet'in çiziminin Japon bilgini yeterince uzak asyalı gösteremediği düşüncesiyle olmalı ki, boyacı arkadaş hikâye boyunca adamı sarıya boyamış. Eski tarz 'sarı ırk' saçmalığı. Sanki bilimsel bir tesbitmiş gibi okullarda anlatılırdı bunlar. Düpedüz cehalet ve ırkçılık.

15 Aralık 2024 Pazar

Kan Banyosu

1 / 11
Sayfa 1

"The Potty's Over", Epic Illustrated #25 /1984, Marvel,
"Bain de sang", Epic #10 /1985, Comics USA,
"Costilla en salsa", Zona 84 #41 /1987, Toutain Editor.
Yazan, çizen: Bernie Wrightson
Renklendiren: Michele Robinson (Wrightson)
Çeviren: SToktan

1 Aralık 2024 Pazar

Kış Dünyası III - Dixon & Zaffino

Yazan: Chuck Dixon
Çizen/Çinileyen: Jorge Zaffino
Renklendiren: Julie Michel
Çeviren: SToktan

“Her şeyin iyi bir tarafı vardır. Bunu bana bir keresinde başka bir tüccar söylemişti. Birkaç gün sonra bir kaltak tarafından beyni uçurulmadan önce.”



“Yaptığım şey aslında çizgiroman değil, illüstrasyon. Aslında kendimi hâlâ gerçek bir çizgiroman sanatçısı olarak görmüyorum, çünkü çizgi roman sadece iyi çizebilmek değil, aynı zamanda bir şeyi iyi anlatabilmektir. Bunu yapabilen Angel “Lito” Fernandez, Horacio Altuna ya da Frank Szilagyi gibi bazı isimler sayabilirim. Ancak benim çalışmalarımda mesele bir hikaye anlatmaktan ziyade bir atmosfer, etkili bir imge yaratmaya çalışmaktır.” (Jorge Zaffino)